Konferencja „Współczesne zagrożenia psychospołeczne” zorganizowana przez Ośrodek Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy im. Profesora Jana Rosnera we Wrocławiu w dniu 23 kwietnia 2025 roku pod honorowym patronatem Wicemarszałek Sejmu Moniki Wielichowskiej zgromadziła ekspertów oraz słuchaczy z różnych dziedzin, by wspólnie przeanalizować najważniejsze wyzwania psychospołeczne w miejscu pracy.
Główny Inspektor Pracy, Marcin Stanecki, otwierając obrady, zwrócił uwagę na alarmujące statystyki:
Aż 41,4% pracowników zetknęło się z mobbingiem, a w 2024 roku PIP przyjęła około 2 000 skarg mobingowych, co stanowiło 3,5% wszystkich skarg, przy jednoczesnym wzroście decyzji odzyskujących 270 mln zł zaległych wynagrodzeń – dwukrotnie więcej niż rok wcześniej.
Główny Inspektor Pracy skrytykował również obecną definicję mobbingu, która pozwala wygrywać tylko jednej osobie na dwadzieścia w sądzie, nazywając ją „beznadziejną” i podkreślając konieczność nowego, szerszego ujęcia przemocy psychospołecznej w pracy.
Wypalenie zawodowe – epidemia czy syndrom?
Dr hab. Dorota Merecz-Kot w swoim wystąpieniu „Wypalenie zawodowe jako epidemia XX wieku?” wyjaśniła, że wypalenie to nie choroba, lecz syndrom objawów związanych z pracą, sklasyfikowany w ICD 11 jako czynnik wpływający na stan zdrowia. Wymieniła trzy grupy głównych objawów: emocjonalne wyczerpanie, dystansowanie się od pracy i spadek efektywności. Przedstawiła także pięciostopniowy model rozwoju wypalenia – od entuzjastycznego „miesiąca miodowego”, przez „przebudzenie” i „szorstkość”, aż po pełnoobjawowe wypalenie oraz ewentualne „odradzanie się” dzięki czynnikom ochronnym, takim jak wsparcie społeczne i poczucie sensu.
Prezenteizm – ukryty koszt obecności
Z kolei dr Agata Wężyk omówiła zjawisko prezenteizmu, definiując je jako obecność w pracy mimo obniżonej wydajności z powodu problemów zdrowotnych. Podkreśliła, że „kultura heroicznego pracownika” nakręca presję, by przychodzić „na siłę” zamiast korzystać z L4, co długofalowo obniża jakość wykonywanej pracy. Dr Wężyk wskazała, że elastyczne formy zatrudnienia – takie jak praca zdalna czy skrócony dzień pracy – oraz szkolenia menedżerskie w rozpoznawaniu sygnałów stresu mogą znacząco ograniczyć negatywne skutki prezenteizmu.
Absentyzm – sygnał ucieczki
Dr Krystyna Gilga poruszyła na konferencji temat absentyzmu chorobowego, pokazując, że częste zwolnienia lekarskie bywają formą ucieczki od mobbingu i chronicznego stresu w miejscu pracy. Zauważyła, że zwolnienia z powodu zaburzeń psychicznych rosną w ostatnich latach, co wymaga od pracodawców wprowadzenia wczesnych programów wsparcia psychologicznego oraz stopniowej polityki powrotu do pracy, by ułatwić pracownikom adaptację po dłuższej nieobecności.
Ocena ryzyka psychospołecznego – obowiązek i narzędzia
Nadinspektor Marek Choczaj przedstawił obowiązki pracodawców związane z oceną ryzyka psychospołecznego w środowisku pracy, przypominając, że to nie tylko formalność, lecz fundament bezpiecznego funkcjonowania organizacji. Opisał metody identyfikacji zagrożeń – od ankiet klimatu organizacyjnego, przez wywiady indywidualne, aż po analizę wskaźników absencji i rotacji. Zaznaczył, że powołanie w firmach komitetów ds. wellbeing oraz wdrożenie procedur zgłaszania zagrożeń to praktyczne rozwiązania, które realnie chronią pracowników.
Ramy prawne mobbingu – definicja i dowody
Na koniec radca prawny Krzysztof Bramorski omówił ramy prawne przeciwdziałania mobbingowi, koncentrując się na różnicach między obecną a projektowaną definicją – mającą implementować postanowienia Konwencji 190 Międzynarodowej Organizacji Pracy i rozszerzać pojęcie o przemoc w pracy. Wskazał na kluczową rolę dowodów (e-maile, nagrania, opinie biegłych) w procesach sądowych oraz podkreślił, że wewnętrzne polityki antymobingowe i wyznaczenie pełnomocnika są dowodem na realne zaangażowanie pracodawcy w przeciwdziałanie przemocy psychospołecznej.
Wspólne wnioski i rekomendacje
Wspólnym mianownikiem wszystkich wystąpień była pilna potrzeba kompleksowego podejścia: zmiany przepisów prawa wraz z nową definicją mobbingu, aktywnej edukacji i podnoszenia kultury organizacyjnej, a także działań prewencyjnych, w tym elastycznych form pracy i programów wsparcia psychologicznego. Państwowa Inspekcja Pracy zapowiedziała dalsze podsumowanie cyklu konferencji w grudniu oraz wydanie Kodeksu dobrych praktyk, który ma służyć pracodawcom jako darmowy poradnik wdrażania zdrowych, sprzyjających pracownikom rozwiązań.
Dzięki interdyscyplinarnemu spojrzeniu na zagrożenia psychospołeczne konferencja dostarczyła licznie zgromadzonym uczestnikom zarówno głębokiej wiedzy teoretycznej, jak i praktycznych narzędzi, które mogą stać się fundamentem zdrowszych i bardziej efektywnych miejsc pracy w Polsce.
Transmisja z konferencji
Galeria
